ساخت سامانه دفاعی آستر برای مقابله با موشک‌های کروز روسیه/غرب به دنبال زورآزمایی با موشک‌های پرسرعت دریایی روسیه/ الزامات نسل بعدی موشک‌های کروز اروپایی

به گزارش «سراج24» نیروی دریایی فرانسه در بهار سال 2014با استفاده از یک فروند موشک هدف آمریکایی کریوت کارایی سامانه دفاع موشکی آستر را ارزیابی کرد. آستر یک سیستم دفاع موشکی زمین پایه ی ارتفاع متوسط و بالا موثر٬ در برابر تهدیدات تهاجمی سرعت بالا مثل موشک های بالستیک/ موشک های کروز و هواپیماهای جنگی یا UCAV (وسایل جنگی هوایی بدون سرنشین) است.

در آزمایش نیروی دریایی فرانسه٬ سامانه آستر نصب شده بر روی ناوشکن پدافندی فوربین با موفقیت ماموریت خود را انجام داد. به طور کلی در سالهای اخیر تسلیحات دریایی بویژه موشکهای کروز پر سرعت به عرصه ای برای رقابت کشورهای مختلف تبدیل شده است. روس ها با تکیه بر سابقه طولانی خود در این زمینه محصولات جدیدی را به بازار عرضه کردند و در مقابل کشورهای غربی در تلاشند سامانه‌های پدافندی برای رویایی موثر با این موشکها را توسعه دهند. یکی از جدی ترین تلاشها در این زمینه برنامه توسعه سامانه پدافندی آستر محصول شرکت اروپایی ام‌بی‌دی‌ای است.

ناوشکن‌های فوربین می‌توانند یک پرتابگر عمودی مجهز به 48 فروند موشک آستر 15 یا آستر 30 را در خود جای دهند. برد موشک آستر 15 بیست کیلومتر و برد موشک آستر 30 هفتاد کیلومتر است. این ناوشکنها همچنین قادرند ۲ توپ ۷۶ میلیمتری، ۸ فروند موشک ضد کشتی اگزوسه، ۲ فروند اژدر، ۲ توپ خودکار ۲۰ میلی متری و یک بالگرد را حمل نمایند.

ترکیب این شناورها با سامانه آستر توانمندی دفاع موشکی را برای نیروی دریایی فرانسه فراهم می آورد. نخستین شناور فوربین شش سال پیش وارد خدمت شد و جای خود را به عنوان یک سامانه دریایی مطمئن برای ماموریتهای ضدموشکی تثبیت کرد. برنامه ارزیابی عملکردی و صحت یکپارچگی سامانه آستر بر روی شناورهای فوربین بر مبنای استفاده از موشکهای هدف آمریکایی جی کیوام-163 کویوت تدوین شده است.

موشک هدف کویوت با طول ۱۰ متر و وزن ۸۰۰ کیلوگرم ترکیبی از موتور سوخت جامد و رمجت را به کار گرفته و قادر است با سرعت بیشینه ۲۶۰۰ کیلومتر در ساعت به برد ۱۱۰ کیلومتر دست یابد. تاکنون89 فروند موشک کویوت سفارش داده‌اند. که به نظر می‌رسد این تعداد برای فعال نگاه داشتن برنامه ارزیابی سامانه آستر کافی است. نیروی دریایی آمریکا از سه سال پیش این موشک پر سرعت را بر استفاده در برنامه‌های آزمایشی خود عملیاتی کرد.

موشک کویوت حاصل یک برنامه تحقیق و توسعه 10 ساله است. یکی از اصلی‌ترین اهداف توسعه این موشک هدف تهیه ابزاری مطمئن برای شبیه سازی موشکهای کروز روسی بویژه خانواده کلاب بوده است. در مرحله اول تنها 39 فروند از این موشک هدف تولید شد که قیمت هریک ۵۱۵ هزار دلار بود. موفقیت این موشک در آزمایش های اولیه منجر به افزایش چشمگیر پیش‌رانش رمجت بهره جسته و راه را برای استفاده از این فناوری در سایر موشکها هموار کرده است.

موشک جی کیوام-۱۶۳ ای در پاسخ به نیازهای عملیاتی برای رویارویی با موشک‌های ضد کشتی پرسرعت توسعه یافته است. این موشک برای آزمایش و ارزیابی حسگرهای کشف و ردیابی (بویژه رادارها) و ارتقاء سامانه‌های کنترل آتش و تسلیحات ضد موشک برای مقابله با تهدیدات موشکی آینده به کار گرفته می شود. تقویت توانمندی رویارویی با سامانه موشکی کلاب یکی از اصلی ترین انگیزه‌های توسعه این موشک آمریکایی بودہ است.

موشک 3 ام-54 کلاب شبیه موشک‌های ضدکشتی دوران جنگ سرد روسی از جمله 3ام-80 سان برن است اما نسبت به نمونه‌های قدیمی خود سرجنگی بزرگتر (حدوداً ۳۰۰ کیلوگرم) و برد کمتر (۱۲۰ کیلومتر)دارد. برنامه توسعه موشک سان برن تا روزهای پایانی جنگ سرد ادامه داشت و نهایتاً ۱2 سال پیش وارد خدمت عملیاتی شد. نسل قدیمی تر این نوع موشکهای روسی شامل خانواده پی-۷۰۰ شیپ‌رک است که با برد ۵۵۰ کیلومتر و وزن سر جنگی ۷۵۰ کیلوگرمی در دهه ۱۹۸۰ عملیاتی شد. در این برهه از زمان روس ها تاکید ویژه‌ای بر افزایش موشکهای ضددریایی خود داشتند. بر این اساس هم‌پیمانان آمریکا در آن سوی اقیانوس اطلس از همان زمان به فکر توسعه سامانه موشکی پدافندی برای رویارویی با موشکهای پرسرعت کروز دریایی روسیه افتادند. سامانه آستر اینگونه متولد شد. کارشناسان نظامی غربی معتقدند عدم ارزیابی عملیاتی موشکهای روسی در میدان نبرد و ضعف روس ها در استقرار نظام کنترلی کیفی در حوزه سامانه‌های تسلیحاتی کارایی موشکهای کروز دریایی آنها را پایین آورده است. اما به نظر می رسد شرکت سازنده موشکهای دریایی در روسیه در سالهای اخیر احتمال ویژه‌ای به ارتقاء محصولات خود ورزیده اند.

الزامات جدید برای نسل بعدی موشکهای کروز اروپایی آموخته هایی از جنگ لیبی

درگیریهای نظامی در مقیاس وسیع بهترین فرصتها را برای ارزیابی توانمندی تسلیحاتی کشورهای درگیر فراهم می کند. کشورهای اروپایی علیرغم مشارکت در تهاجم نظامی به عراق و افغانستان به رهبری آمریکا در دهه گذشته هیچگاه فرصت مناسبی برای ارزیابی عملیاتی سلاحهای خود در محیط واقعی نبرد را نداشتند. اما منازعه لیبی در که با مشارکت گسترده اروپاییها بویژه فرانسه، انگلستان و ایتالیا شکل گرفت زمینه خوبی برای آزمایش و سنجش کارایی تسلیحات بویژه مهمات هوایی این کشورها فراهم کرد.

قدرتهای اروپایی بر اساس درس های آموخته از آن جنگ و با شناسایی خلاء های موجود، پروژه‌های زیادی را برای تقویت توانمندی موشکی خود تعریف کرده‌اند. در این بخش برخی از مهمترین برنامه‌های این کشورها بویژه در زمینه توسعه و بهسازی موشکهای کروز بررسی و تحلیل شده است.

مدتها است که اروپایی ها تلاش می‌کنند تا در قالب مجموعه‌های صنعتی مشترک و با سرمایه‌گذاری کشورهای مختلف عضو اتحادیه اروپا روند واحدی را در توسعه تسلیحات بویژه در بخش موشکی دنبال کنند. بی شک، راه اندازی و حمایت از شرکت چند ملیتی ام‌بی‌دی‌ای مصداق بارزی از این مدعاست. اما علیرغم همه این تلاشها بسیاری از قدرتهای اروپایی تلاش‌های مستقلی را برای پر کردن خلاء‌های موجود در توانمندی موشکی خود آغاز کرده‌اند.

انگلستان و فرانسه تلاش‌های مشترکی را برای بهسازی زرادخانه موشکی خود آغاز کرده اند و در عین حال توسعه توانمندی‌های جدید در حوزه موشکهای کروز و ضد کشتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. انتظار می‌رود این موشکها تا سال ۲۰۲۰ عملیاتی شوند. یکی از نقاط اختلاف برانگیز همین دو پروژه هستند. مسئولان شرکت ام‌بی‌دی‌ای اصرار دارند که کشورهای دیگر اروپایی از جمله ایتالیا، آلمان و اسپانیا نیز در این دو برنامه مشارکت کنند. این سه کشور بیشتر بر برنامه‌های کوتاه و میان مدت تمرکز دارند.

موشک اشتروم شادو

ایتالیا بر اساس درس های آموخته از جنگ لیبی قصد دارد موشکهای کروز اشتروم شادو خود را ارتقاء دهد.  استورم شدو، موشک کروز هواپرتاب و ساخت مشترک کشورهای انگلیس و فرانسه است که در اختیار کشورهای بریتانیا، فرانسه، ایتالیا و اخیرا امارات قرار گرفته است. استورم شدو، نامی است که انگلیسی‎ها بر روی این موشک نهاده‏اند و در فرانسه، این موشک، SCALP EG نامیده می‎شود. این موشک، بر اساس موشک قدیمی ضدباند Apache ساخته شده است و تفاوت آنها در نصب کلاهک جنگی به جای استفاده از مواد منجره می‏باشد.

قسمت هایی از این برنامه ایتالیا با تلاش های فرانسه و انگلستان هم راستا است. نیروی هوایی ایتالیا در جنگ لیبی موشکهای کروز را توسط جنگنده‌های ضربتی تورنادو شلیک می کرد. این موشکها با استفاده از سامانه تشخیصی هدف خودکار فاز پایانی و همچنین مختصات جغرافیایی ماموریت خود را انجام می‌دهند. یکی از اولویتهای اصلی ایتالیا، افزایش قابلیت حسگرها به منظور تقویت سامانه شناسایی هدف خود کار موشکهای کروز است.

در حال حاضر سامانه هدایت و کنترل موشکهای کروز ایتالیایی تنها از دو حسگر الکترواپتیکی اطلاعات لازم را دریافت می کنند. یکی از مهمترین اولویت ها در این زمینه استفاده از امکانات ماهواره‌ای فراهم شده توسط چهار رادار فضاپایه کاسمو-اسکای مد و در نتیجه افزایش تعداد حسگرها خواهد بود. تصاویر راداری به طراحان ماموریتهای نظامی کمک می کند تا موشکها را با دقت بیشتر به طور موثرتر علیه اهداف مورد نظر به کار گیرد. ایتالیا قصد دارد این توانمندی جدید را پس از آزمایش و ارزیابی نهایی بر روی موشک های اشتروم شادو عملیاتی کند.

یکی از برنامه‌های دیگر، افزودن یک حسگر تصویری به غلاف جدید نصب شده بر روی هواپیمای تورنادو و ای‌ام‌اکس است البته، کیفیت و تفکیک پذیری داده‌های تصویری این حسگر و امکان استفاده از آن در الگوریتمهای شناسایی هدف خودکار چالشی مهم به شمار می‌رود. ایتالیا همچنین به دنبال بهسازی سامانه ارزیابی خسارات میدان نبرد می‌باشد.

در این راستا افزودن یک لینک داده یک طرفه روی موشک با قابلیت ارسال تصاویر تهیه شده توسط جستجوگر آن مد نظر است. بی‌شک انگیزه‌های اقتصادی علت اصلی انتخاب این راه‌حل است. زیرا از منظر عملیاتی به کارگیری لینک داده دو طرفه مزیت بسیار دارد زیرا می توان از آن برای تغییر مسیر موشک و هدایت آن به سوی هدفی دیگر بهره جست. انگلستان و فرانسه در برنامه‌های موشکی جدید خود بر خلاف ایتالیا به دنبال استفاده از لینک داده دو طرفه هستند. به‌روزرسانی سامانه هدایت این موشک کروز برای رویارویی با اخلالگرهای جی‌پی‌اس از دیگر برنامه‌های ایتالیا می باشد. همچنین تقویت فیوز انفجاری و بالا بردن قابلیت نفوذ آن در اهداف سخت، اولویت‌های بعدی را تشکیل می دهد. گرچه بسیاری از دارندگان موشک‌های اشتروم شادو به دنبال افزایش برد آن هستند. این الزام در برنامه ایتالیا اولویت ندارد.

برنامه‌های آلمان نیز چندان تفاوتی با ایتالیا ندارد. ارتقا موشک کروز تاروس در آلمان با جدیت دنبال می شود و انتظار می رود قرارداد نهایی آن اجرایی شود. این نوع موشک توسط جنگنده‌های تورنادوی آلمان و سوپر هورنت اسپانیا به کار گرفته می شود.

موشک کروز تاروس با قابلیت حمله به هدف از جهت مخالف سمت پرواز هواپیمای شلیک کننده

بخش کلیدی در این برنامه افزودن یک لینک داده برای دریافت اطلاعات مربوط به میزان خسارت از موشک و امکان تغییر هدف در مراحل پایانی پرواز موشک بویژه برای استفاده علیه اهداف دریایی خواهد بود. تاکنون جزئیات کاملی از برنامه آلمان برای ارتقاء این موشک منتشر نشده است. اسپانیا نیز به دنبال افزودن لینک داده به موشک تاروس است. براساس این نیازها بخشهای صنعتی دفاعی در آلمان و اسپانیا به دنبال تولید نمونه‌های جدید بویژه دریاپایه شده است. ایده اصلی برای توسعه نمونه‌های اولیه موشک هواپایه تاروس در دهه ۱۹۹۰ شکل گرفت. هم اکنون متخصصان صنعت موشکی آلمان براساس الزامات پیش روی نیروهای مسلح خود به دنبال به روز رسانی این طرح هستند.

فرانسه نیز در اقدامی جسورانه قصد دارد نمونه‌های دریایی موشک اسکالپ را تقویت کند. یکی از پشنهادهای اصلی، افزودن لینک داده و سامانه هدایت ماهواره‌ای مبتنی بر خانواده گالیله می‌باشد. هدف کوتاه مدت فرانسه تسریع عملیاتی کردن این موشک است. دولت فرانسه پیش بینی می‌کرد نمونه دریایی موشک کروز اسکالپ تا سال ۲۰۱۴ عملیاتی شود. پیش از این انتظار می‌رفت نصب این نوع موشک بر روی ناوچه‌های نیروی دریایی فرانسه تا سال ۲۰۱۳ نهایی شود. فرانسه از سوی دیگر قصد دارد این نوع موشک را تا سال ۲۰۱۷ بر روی زیردریایی‌های باراکودا خود نصب کند. برد این موشک ۱۰۰۰ کیلومتر است و تاکنون آزمایش های زمینی ارزیابی و صحه‌گذاری آن با موفقیت انجام شده است. گرچه موشک اسکالپ دریایی اجزای مشترک زیادی با نمونه هواپایه خود دارد اما از ویژگی های متفاوتی برخوردار است. این موشک از یک موتور توربوجت بهره گرفته و سر جنگی چند حالته آن برای افزایش برد کوچکتر شده است. نیروی دریایی فرانسه ۲۰۰ فروند از این نوع موشک سفارش داده است که قرار است ۱۵۰فروند از آن توسط ناوچه‌ها و ۵۰ فروند توسط زیردریایی‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

فرانسه علاوه بر موشکهای کروز در حال تکمیل برنامه آماده سازی عملیاتی جدیدترین نمونه از بردهدایت شونده ای‌ای‌اس‌ام (همر) می‌باشد. این سلاح جدید سومین عضو از خانواده همر است که برای نخستین بار از سامانه هدایت اینرسی/ماهواره ای بهره می گیرد. این بمب به جستجوگر مادون قرمزی مجهز است که در جنگ لیبی به صورت عملیاتی به کار رفت.یکی از ویژگی های مهم این سلاح جدید امکان استفاده از آن علیه اهداف متحرک می باشد. نمونه‌های قبلی این خانواده از کلاس‌های مختلف سر جنگی ۲۵۰ و ۵۰۰ پوندی استفاده می‌کردند. اخیراً آزمایشهای زمینی اولیه بر روی سرجنگی ۲۰۰۰ پوندی انجام شده و پیمانکار منتظر قطعی شدن سفارش نیروی هوایی فرانسه برای ادامه کار است. همچنین این شرکت بزرگ فرانسوی ایده بکارگیری لینک داده برای تغییر هدف در حین پرواز و ارزیابی خسارت را تعقیب می کند.